Na séasúir

An Saol Thart Orainn >

Roghnaigh Canúint:

An tEarrach

An tEarrach

An tEarrach

Spring

An tEarrach

The World About Us
English

Spring is coming.

Gaeilge Chonnacht

Is gearr uainn an t-earrach.

Gaeilge Uladh

Níl an t-earrach i bhfad uainn.

Gaeilge na Mumhan

Ní fada uainn an t-earrach.

English

It’s Spring.
Today is Saint Bridget’s day, the first day of Spring.

Gaeilge Chonnacht

Tá sé ina earrach.
Inniu lá Fhéile Bríde, an chéad lá den earrach.

Gaeilge Uladh

Tá an t-earrach ann.
Inniu lá Fhéile Bríde, an chéad lá den earrach.

Gaeilge na Mumhan

Tá an t-earrach againn.
Inniu lá Fhéile Bríde, an chéad lá den earrach.

English

There are three months in Spring.

Gaeilge Chonnacht

Tá trí mhí san earrach.

Gaeilge Uladh

Tá trí mhí san earrach.

Gaeilge na Mumhan

Tá trí mhí san earrach.

English

February is the first month of Spring.
March and April are the other two months.

Gaeilge Chonnacht

Feabhra an chéad mhí d’earrach.
Is iad Márta agus Aibreán an dá mhí eile.

Gaeilge Uladh

Is í Feabhra an chéad mhí den earrach.
Márta agus Aibreán an dá mhí eile.

Gaeilge na Mumhan

Is í Feabhra an chéad mhí san earrach.
Is iad Márta agus Aibreán an dá mhí eile.

English

The days are getting longer.

Gaeilge Chonnacht

Tá na laethanta ag éirí fada.

Gaeilge Uladh

Tá na laetha ag éirí fada.

Gaeilge na Mumhan

Tá na laethanta ag dul i bhfad.

English

There’s a great stretch in the day now.

Gaeilge Chonnacht

Tá fad breá tagtha ar an lá.

Gaeilge Uladh

Tá síneadh sa lá.

Gaeilge na Mumhan

Tá fad ar an lá.

English

Isn’t it a lovely Spring day!

Gaeilge Chonnacht

Nach álainn an lá earraigh é!
/ Lá breá earraigh é.

Gaeilge Uladh

Nach deas an lá earraigh atá ann!
/ Tá cuma an earraigh ar an lá.

[Lá breá earraigh é.]

Gaeilge na Mumhan

Lá breá earraigh is ea é.

English

Everything is wakening up after the Winter.

Gaeilge Chonnacht

Tá beocht le sonrú chuile áit tar éis an gheimhridh.

Gaeilge Uladh

Tá achan rud ag teacht chuige féin i ndiaidh an gheimhridh.

Gaeilge na Mumhan

Tá nach aon ní ag teacht chuige féin tar éis an gheimhridh. / Tá beocht le sonrú i nach aon áit tar éis an gheimhridh.

English

It’s time for the farmers to plant seed.

Gaeilge Chonnacht

Tá sé in am ag na feilméaraí an síol a chur.

Gaeilge Uladh

Tá sé in am ag na feirmeoirí an síol a chur.

Gaeilge na Mumhan

Tá sé in am ag na feirmeoirí an síol a chur.

English

Plants are starting to grow again after the winter.

Gaeilge Chonnacht

Tá na plandaí ag tosaigh ag fás tar éis an gheimhridh.

Gaeilge Uladh

Tá na plandaí ar obair ag fás i ndiaidh an gheimhridh.

Gaeilge na Mumhan

Tá na plandaí ag tosnú ag fás arís tar éis an gheimhridh.

English

I saw cowslips beside the road.

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé bainne bó bleachtáin ar thaobh an bhóthair.

Gaeilge Uladh

Chonaic mé bainne bó bleachtáin ar thaobh an bhealaigh.

Gaeilge na Mumhan

Chonac bainne bó bleacht ar thaobh an bhóthair.

English

I saw little white flowers and little blue flowers in the hedgerow.

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé bláthanna beaga bána agus bláthanna beaga gorma sna sceacha.

Gaeilge Uladh

Chonaic mé bláthanna beaga bána agus bláthanna beaga gorma sna díogacha.

Gaeilge na Mumhan

Chonac bláthanna beaga bána agus bláthanna beaga gorma sna toir.

English

I saw a little wren in the bushes, hiding in the hawthorn.

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé dreoilín sna tomachaí. Chonaic mé dreoilín i bhfolach sa sceach gheal.

Gaeilge Uladh

Chonaic mé dreoilín sna tomacha. Chonaic mé dreoilín i bhfolach sa sceach gheal.

Gaeilge na Mumhan

Chonac dreoilín sna toir. Chonac dreoilín i bhfolach sa sceach gheal.

English

Lots of weeds have started to grow.

Gaeilge Chonnacht

Tá luifearnach go leor tosaithe ag fás. / Tá salachar go leor tosaithe ag fás. / Tá fiailí go leor tosaithe ag fás.

Gaeilge Uladh

Tá cuid mhór lustan ar obair ag fás.

[Tá lustan ar obair ag fás.]

Gaeilge na Mumhan

Tá fiailí go leor tosnaithe ag fás.

English

I saw new dandelions, brambles, ivy and young nettles.

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé caisearbháin, driseacha, eibheann agus neantóga ag borradh.

Gaeilge Uladh

Chonaic mé caisearbháin, dreasóga, eidhneán agus cál faiche ag borradh.

Gaeilge na Mumhan

Chonac go bhfuil na caisearbháin, na sceacha, eidhneán agus neantóga ag fás arís.

English

The moss is growing again too.

Gaeilge Chonnacht

Tá an caonach ag fás aríst freisin.

Gaeilge Uladh

Tá na caonaigh ag fás arís fosta.

Gaeilge na Mumhan

Tá an caonach ag fás arís leis.

English

The gorse/furze/whin has begun to flower.

Gaeilge Chonnacht

Tá bláth ag tíocht ar an aiteann.

Gaeilge Uladh

Tá bláth ag teacht ar an aiteannach.

Gaeilge na Mumhan

Tá bláth ag teacht ar an aiteann.

English

Soon it will all be yellow.

Gaeilge Chonnacht

Is gearr go mbeidh an t-aiteann buí ar fad.

Gaeilge Uladh

Ní bheidh sé i bhfad go mbeidh an t-aiteannach ag fás.

Gaeilge na Mumhan

Is gearr go mbeidh an t-aiteann buí ar fad.

English

The grass is growing.

Gaeilge Chonnacht

Tá an féar ag fás.

Gaeilge Uladh

Tá an féar ag fás.

Gaeilge na Mumhan

Tá an féar ag fás.

English

New grass looks so fresh and young.

Gaeilge Chonnacht

Tá cuma an-úr ar an bhféar.

Gaeilge Uladh

Tá cuma úr ar an fhéar.

Gaeilge na Mumhan

Tá cuma óg úr ar an bhféar.

English

New young shoots are appearing.

Gaeilge Chonnacht

Tá plandaí ag péacadh.

Gaeilge Uladh

Tá fás úr ag éirí aníos ón talamh.

Gaeilge na Mumhan

Tá gais nua ag fás. / Tá gais óga ag fás.

English

We can soon put the animals out to graze again.

Gaeilge Chonnacht

Is gearr go mbeidh muid in ann na hainmhithe a chur amach ar féarach.

Gaeilge Uladh

Ní bheidh sé i bhfad go mbeidh muid ábalta na hainmhithe a chur amach ar féarach.

Gaeilge na Mumhan

Is gearr go mbeimid ábalta na hainmhithe a chur amach ar na goirt.

English

I saw snowdrops peeping up out of the ground.

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé plúiríní sneachta ag gobadh aníos as an talamh.

Gaeilge Uladh

Chonaic mé plúiríní sneachta ag gobadh aníos ón talamh.

Gaeilge na Mumhan

Chonac plúirín sneachta ag gobadh aníos as an dtalamh.

English

I only saw the stem.

Gaeilge Chonnacht

Ní fhaca mé ach an gas.

Gaeilge Uladh

Ní fhaca mé ach an gas.

Gaeilge na Mumhan

Ní fhaca ach an gas.

English

The leaves or flowers haven’t come out yet.

Gaeilge Chonnacht

Níor tháinig na duilleoga nó an bláth air fós.

Gaeilge Uladh

Níor tháinig duilleoga nó bláth air go fóill.

Gaeilge na Mumhan

Níor tháinig na duilleoga ná an bláth air fós.

English

I saw crocuses, daffodils on my way to school. (February)

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé cróch, lus an chromchinn, ar mo bhealach ar scoil. (Feabhra)

Gaeilge Uladh

Chonaic mé cróch agus lusanna an chromchinn, ar mo bhealach chun na scoile. (Feabhra)

Gaeilge na Mumhan

Chonac cróch, lusanna an chromchinn ar mo shlí chun na scoile. [(Feabhra)]

English

I saw wallflowers on my way to school. (March/April)

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé lusanna an bhalla ar mo bhealach ar scoil. (Márta/ Aibreán)

Gaeilge Uladh

[Chonaic mé lusanna an bhalla ar mo bhealach ’na scoile. (Márta/ Aibreán)]

Gaeilge na Mumhan

Chonac lusanna an bhalla ar mo shlí chun na scoile.

[(Márta/ Aibreán)]

English

I love the smell of wallflowers.

Gaeilge Chonnacht

Is breá liom an boladh cumhra atá ar lus an bhalla.

Gaeilge Uladh

Is maith liom an boladh deas atá ar lus an bhalla.

Gaeilge na Mumhan

Is breá liom an boladh cumhra atá ó lus an fhalla.

English

I saw a bird, a magpie, a crow flying with a twig in his mouth.

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé éan ag eitilt agus cipín ina bhéal aige.
Chonaic mé snag breac ag eitilt agus cipín ina bhéal aige.
Chonaic mé caróg ag eitilt agus cipín ina béal aici.

Gaeilge Uladh

Chonaic mé snag breac ag eitilt.
Chonaic mé préachán ag eitilt agus giota de bhata ina bhéal aige.

[Chonaic mé éan ag eitilt.]

Gaeilge na Mumhan

Chonac éan ag eitilt agus cipín ina bhéal aige.
Chonac snag breac ag eitilt agus cipín ina bhéal aige.

[Chonac caróg ag eitilt agus cipín ina béal aici.]

English

I saw birds gathering sticks to build a nest in a tree in our garden.

Gaeilge Chonnacht

Chonaic mé éanacha ag bailiú cipíní le haghaidh nead a dhéanamh sa ngarraí seo againne.

Gaeilge Uladh

Chonaic mé éanacha ag cruinniú suas giotaí de bhataí le nead a thógáil i ngarraí s’againne.

Gaeilge na Mumhan

Chonac éin ag bailiú cipíní chun nead a dhéanamh inár ngairdín-ne.

English

I heard the birds singing this morning.

Gaeilge Chonnacht

Chuala mé na héin ag ceiliúradh ar maidin.

Gaeilge Uladh

Mhothaigh mé na héanacha ag ceiliúradh ar maidin.

Gaeilge na Mumhan

Chuala na héin ag canadh ar maidin.

English

Did you hear the pigeons this morning?
I heard the dawn chorus from the birds this morning.

Gaeilge Chonnacht

Ar chuala tú na colúir ar maidin?
Chuala mé ceiliúr na n-éan ag breacadh an lae inniu.

Gaeilge Uladh

Ar mhothaigh tú na colúir ar maidin?
Mhothaigh mé ceiliúradh na n-éanacha le breacadh an lae inniu.

Gaeilge na Mumhan

An gcualaís na colúir ar maidin?
Chuala canadh na n-éan ar bhreacadh an lae inniu.

English

The buds are beginning to show on the trees.

Gaeilge Chonnacht

Tá bachlóga le feiceáil ar na crainnte.

Gaeilge Uladh

Tá bachlóga le feiceáil ar na crainn.

Gaeilge na Mumhan

Tá bachlóga le feiscint ar na crainn.

English

I love the sticky buds of the horse chestnut tree.

Gaeilge Chonnacht

Is breá liom na bachlóga greamaitheacha ar an gcrann cnó capaill.

Gaeilge Uladh

Is maith liom na bachlóga greamaitheacha.

Gaeilge na Mumhan

Is breá liom na bachlóga greamaitheacha

[ar an gcrann cnó capaill].

English

Tiny leaves are beginning to grow out of the buds.

Gaeilge Chonnacht

Tá duilleoga beaga bídeacha ag tosú ag fás ar na bachlóga.

Gaeilge Uladh

Tá duilleoga beaga bídeacha ag toiseacht ag fás ar na bachlóga.

Gaeilge na Mumhan

Tá duilleoga beaga bídeacha tosnaithe ag fás ar na bachlóga.

English

They are a lovely new fresh green colour.

Gaeilge Chonnacht

Tá dath álainn úrghlas orthu.

Gaeilge Uladh

Tá dath deas úrghlas orthu.

Gaeilge na Mumhan

Tá dath álainn úrghlas orthu.

English

Some of the trees are beginning to bloom.

Gaeilge Chonnacht

Tá bláth ag tíocht ar chuid de na crainnte.

Gaeilge Uladh

Tá bláth ag teacht ar chuid de na crainn.

Gaeilge na Mumhan

Tá bláth ag teacht ar chuid de na crainn.

English

The cherry tree is in bloom.

Gaeilge Chonnacht

Tá an crann silín faoi bhláth.

Gaeilge Uladh

Tá bláth ag teacht ar an chrann silín.

Gaeilge na Mumhan

Tá an crann silín faoi bhláth.

English

The magnolia tree is in bloom.

Gaeilge Chonnacht

Tá an crann magnóilia faoi bhláth.

Gaeilge Uladh

[Tá bláth ag teacht ar an chrann magnóilia.]

Gaeilge na Mumhan

[Tá an crann magnóilia faoi bhláth.]

English

Just look at the apple blossom!

Gaeilge Chonnacht

Nach álainn é an crann úll agus é faoi bhláth!

Gaeilge Uladh

Nach deas an crann úill agus bláth air!

Gaeilge na Mumhan

Nach álainn an crann úll agus é faoi bhláth!

English

Just look at the cherry blossom!

Gaeilge Chonnacht

Nach álainn an crann silín agus é faoi bhláth!

Gaeilge Uladh

[Nach deas an crann silín agus bláth air!]

Gaeilge na Mumhan

[Nach álainn an crann silín agus é faoi bhláth!]

English

Just look at the pussy willow!

Gaeilge Chonnacht

Nach álainn í an tsaileach!

Gaeilge Uladh

Nach galánta an tsaileach!

Gaeilge na Mumhan

Nach álainn an tsaileach!

English

Look at the soft pussy willow buds!

Gaeilge Chonnacht

Breathnaigh ar bhachlóga boga na sailí.

Gaeilge Uladh

Amharc ar bhachlóga boga na sailí.

Gaeilge na Mumhan

Féach ar bhachlóga boga na sailí.

An Samhradh

An Samhradh

An Samhradh

Summer

An Samhradh

English

May, June and July are the months of Summer.

Gaeilge Chonnacht

Is iad Bealtaine, Meitheamh agus Iúil míonna an tsamhraidh.

Gaeilge Uladh

Bealtaine, Meitheamh agus Iúil míonna an tsamhraidh.

Gaeilge na Mumhan

Is iad Bealtaine, Meitheamh agus Iúil míonna an tsamhraidh.

English

It’s great to be able to play outside with the long summer evenings.

Gaeilge Chonnacht

Nach bhfuil sé go breá a bheith in ann spraoi amuigh agus na tráthnónta fada samhraidh againn.

Gaeilge Uladh

Nach bhfuil sé deas a bheith ábalta súgradh amuigh agus na tráthnónta fada samhraidh againn.

Gaeilge na Mumhan

Ná fuil sé go breá a bheith ábalta imirt amuigh is na tráthnónta fada samhraidh againn.

English

Go out into the garden –  it’s too nice to be in on a day like this. / Go out to play – it’s too nice to be in on a day like this.

Gaeilge Chonnacht

Téigh amach sa ngarraí – tá sé ródheas le bheith istigh lá breá mar seo. / Téigí amach ag spraoi – tá sé ródheas a bheith istigh lá mar seo.

Gaeilge Uladh

Gabh amach sa gharrdha – tá sé ródheas le bheith istigh lá breá mar seo. Imigí amach ag súgradh!

Gaeilge na Mumhan

Téigh amach ag imirt, amach sa ghairdín. Tá sé ródheas a bheith istigh ar lá breá mar seo. / Téiríg amach ag imirt! Tá sé ródheas a bheith istigh lá breá mar seo.

English

Everything is growing like mad.

Gaeilge Chonnacht

Tá fás iontach anseo. / Tá fás céadach anseo.

Gaeilge Uladh

Tá an garrdha ar shiúl ar fiáin.

Gaeilge na Mumhan

Tá fás iontach anso.

[Tá fás céadach anso.]

English

It’s time to cut the grass again.

Gaeilge Chonnacht

Tá sé in am an féar a ghearradh aríst.

Gaeilge Uladh

Tá sé in am an féar a ghearrdha aríst.

Gaeilge na Mumhan

Tá sé in am an féar a ghearradh anois.

English

The garden is growing wild.

Gaeilge Chonnacht

Tá an garraí ag fás fiáin.

Gaeilge Uladh

Tá an garrdha ag éirí fiáin.

Gaeilge na Mumhan

Tá an gairdín imithe fiáin.

English

I have to do some weeding.

Gaeilge Chonnacht

Caithfidh mé na fiailí a bhaint.

Gaeilge Uladh

Caithfidh mé an lustan a bhaint.

Gaeilge na Mumhan

Caithfidh mé na fiailí a bhaint.

English

The weeds are taking over. / There are weeds everywhere.

Gaeilge Chonnacht

Tá salachar chuile áit. / Tá fiailí chuile áit.

Gaeilge Uladh

Tá lustan achan áit.

Gaeilge na Mumhan

Tá salachar ins nach aon áit. / Tá fiailí ins nach aon áit.

English

The dandelions have very long roots.

Gaeilge Chonnacht

Tá fréamhacha an-fhada ar na caisearbháin.

Gaeilge Uladh

Tá rútaí iontach fada ar na caisearbháin.

Gaeilge na Mumhan

Tá fréamhacha an-fhada ar na caisearbháin.

English

Those thistles have very long roots.

Gaeilge Chonnacht

Tá fréamhacha an-fhada ar na feochadáin sin.

Gaeilge Uladh

Tá rútaí iontach fada ar na feochadáin sin.

Gaeilge na Mumhan

Tá fréamhacha an-fhada ar na feochadáin sin.

English

Keep away from the nettles. You’ll get stung! Too late!

Gaeilge Chonnacht

Fan amach ó na neantóga. Dófar thú! Rómhall!

Gaeilge Uladh

Coinnigh ar shiúl ón chál faiche! Scallfaidh sé thú!

Gaeilge na Mumhan

Fan amach ó na neantóga. Dófar thú! Rómhall!

English

Here’s a dockleaf – we’ll put it on the sting.

Gaeilge Chonnacht

Seo copóg.  Cuirfidh muid ar an loscadh í.

Gaeilge Uladh

Seo copóg.  Cuirfidh muid ar an ghreadfach í.
/ Seo copóg. Cuirfidh muid ar an dó í. 

Gaeilge na Mumhan

Seo copóg. Cuirfidh muid ar an loscadh í.

English

Make a daisy chain.

Gaeilge Chonnacht

Déan slabhra nóiníní.

Gaeilge Uladh

Déan slabhra nóiníní.

Gaeilge na Mumhan

Déan slabhra nóiníní.

English

Pick some buttercups.

Gaeilge Chonnacht

Pioc glaicín cam an ime.

Gaeilge Uladh

Pioc cúpla cam an ime.

Gaeilge na Mumhan

Pioc lán do lámh de cham an ime.

English

The lilac is in bloom.

Gaeilge Chonnacht

Tá an chraobh liathchorcra faoi bhláth. / Tá an crann líolóige faoi bhláth.

Gaeilge Uladh

Tá bláth ar an chraobh liathchorcra.

[Tá bláth ar an chrann líolóige.]

Gaeilge na Mumhan

Tá an chraobh liathchorcra faoi bhláth.

[Tá an crann líolóige faoi bhláth.]

English

The furze/gorse bushes are in bloom. The whin is ablaze with yellow flowers.

Gaeilge Chonnacht

Tá na tomacha aitinn faoi bhláth. Tá an t-aiteann faoi lasair le bláthanna buí.

Gaeilge Uladh

Tá bláth ar an aiteannach. Tá an aiteannach lán bláthanna buí.

Gaeilge na Mumhan

Tá na sceacha faoi bhláth. Tá na toim faoi bhláth.

English

The briars / the brambles are in bloom [June]

Gaeilge Chonnacht

Tá na driseacha faoi bhláth.

Gaeilge Uladh

Tá bláth ar na dreasóga.

[(Meitheamh)]

Gaeilge na Mumhan

Tá na sméara dubha faoi bhláth.

[(Meitheamh)]

English

Oh look! There’s one that will never flower so no blackberries will grow on that!

Gaeilge Chonnacht

Breathnaigh! Seo ceann nach dtiocfaidh aon bhláth uirthi, agus mar sin ní fhásfaidh aon sméara uirthi.

Gaeilge Uladh

Amharc! Sin ceann nach dtiocfaidh bláth ar bith uirthi, agus siocair sin ní fhasfaidh sméara uirthi.

Gaeilge na Mumhan

Féach! Sin ceann nach dtiocfaidh aon bhláth uirthi, agus mar sin ní fhasfaidh sméara uirthi.

English

I’ll cut it down. Mind the thorns!

Gaeilge Chonnacht

Gearrfaidh mé anuas í. Fainic na deilgne! / Fainic na dealga.

Gaeilge Uladh

Gearrfaidh mé anuas í. Coimhéad na deilgne!

Gaeilge na Mumhan

Gearrfaidh mé anuas í. Seachain na deilgne.

English

The fruit trees are in bloom.

Gaeilge Chonnacht

Tá na crainnte torthaí faoi bhláth.

Gaeilge Uladh

Tá bláth ar na crainn úll.

Gaeilge na Mumhan

Tá na crainn torthaí faoi bhláth.

English

Leave on your T-shirt in case you might burn.

Gaeilge Chonnacht

Fág ort an T-léine ar fhaitíos go ndófadh an ghrian thú.

Gaeilge Uladh

Fág ort do T-léinidh ar eagla go ndófadh an ghrian tú.

Gaeilge na Mumhan

Fág ort do T-léine ar eagla go ndófadh an ghrian tú.

English

That sun is hotter than you think!

Gaeilge Chonnacht

Tá an ghrian sin níos teocha ná mar a cheapfá.

Gaeilge Uladh

Tá an ghrian sin níos teo ná mar a shílfeá.

Gaeilge na Mumhan

Tá an ghrian sin níos teo ná mar a cheapfá.

English

Come here till we put on the sunscreen.

Gaeilge Chonnacht

Gabh i leith anseo go gcuirfidh muid an sciath ghréine ort.

Gaeilge Uladh

[Goitse go gcuirfimid an sciath ghréine ort.]

Gaeilge na Mumhan

[Tar anso go gcuirfimid an sciath ghréine ort.]

English

Come here till we put on the sunmilk.

Gaeilge Chonnacht

Gabh i leith anseo go gcuirfidh muid an lacht gréine ort.

Gaeilge Uladh

[Goitse go gcuirfimid an lacht gréine ort.]

Gaeilge na Mumhan

[Tar anso go gcuirfimid an lacht gréine ort.]

English

Come here till we put on the sun lotion.

Gaeilge Chonnacht

Gabh i leith anseo go gcuirfidh muid an lóis ghréine ort.

Gaeilge Uladh

Goitse go gcuirfimid an lóis ghréine ort.

Gaeilge na Mumhan

Tar anso go gcuirfimid lóis ghréine ort.

English

The 21st June is the longest day of the year – St. John’s night.

Gaeilge Chonnacht

Is é an tríú lá fichead de Mheitheamh, Oíche Shin Seáin.

Gaeilge Uladh

An t-aonú lá is fiche de Mheitheamh – tine Fhéile Eoin –an lá is faide sa bhliain.

Gaeilge na Mumhan

Is é an t-aonú lá is fiche de Mheitheamh – Oíche Shin Seáin – an lá is faide sa bhliain.

English

There’ll be bonfires tonight.

Gaeilge Chonnacht

Beidh tinte cnámh ann anocht.

Gaeilge Uladh

Beidh tinte Fhéile Eoin ann anocht.

Gaeilge na Mumhan

Beidh tinte cnámh ann anocht.

English

It’s warm enough now to swim in the sea.

Gaeilge Chonnacht

Tá an aimsir sách te le gabháil ag snámh sa bhfarraige.

Gaeilge Uladh

Tá an aimsir te go leor fá choinne snámh san fharraige.

Gaeilge na Mumhan

Tá an aimsir te go leor chun dul ag snámh san fharraige.

An Fómhar

An Fómhar

An Fómhar

Autumn

An Fómhar

English

The Summer is over. Now it is Autumn.

Gaeilge Chonnacht

Tá an samhradh thart. Tá an fómhar tagtha.

Gaeilge Uladh

Tá an samhradh thart. Tá an fómhar anseo.

Gaeilge na Mumhan

Tá deireadh leis an samhradh anois. / Tá an samhradh imithe. Tá an fómhar chugainn.

English

August, September, and October are the months of autumn.

Gaeilge Chonnacht

Is iad Lúnasa, Meán Fómhair agus Deireadh Fómhair míonna an fhómhair.

Gaeilge Uladh

Lúnasa, Meán Fómhair agus Deireadh Fómhair míonna an fhómhair.

Gaeilge na Mumhan

Is iad Lúnasa, Meán Fómhair agus Deireadh Fómhair míonna an fhómhair.

English

The air is cool, damp, crisp.

Gaeilge Chonnacht

Bíonn an t-aer fionnuar, tais, aibí.

Gaeilge Uladh

Bíonn aer fuar ann.

Gaeilge na Mumhan

Bíonn an t-aer fionnuar, tais.

English

The farmer will reap the harvest.
It is a time of plenty.

Gaeilge Chonnacht

Bainfidh an feirmeoir an fómhar.
Bíonn fuílleach ann sa bhFómhar.

Gaeilge Uladh

Bainfidh an feirmeoir an fómhar.
Bíonn fuílleach ann san Fhómhar.

Gaeilge na Mumhan

Bainfidh an feirmeoir an fómhar.
Bíonn fuílleach ann san Fhómhar.

English

The leaves are changing colour.

Gaeilge Chonnacht

Tá na duilleoga ag athrú dathanna.

Gaeilge Uladh

Tá dath eile ag teacht ar na duilleoga.

Gaeilge na Mumhan

Tá na duilleoga ag feo.

English

The leaves on the trees have turned red.

Gaeilge Chonnacht

Tá dath rua tagtha ar dhuilleoga na gcrann.

Gaeilge Uladh

Tá dath rua i ndiaidh a theacht ar dhuilleoga na gcrann.

Gaeilge na Mumhan

Tá dath rua tagtha ar dhuilleoga na gcrann.

English

The leaves on the trees have turned yellow.

Gaeilge Chonnacht

Tá dath buí tagtha ar dhuilleoga na gcrann.

Gaeilge Uladh

Tá dath buí i ndiaidh a theacht ar dhuilleoga na gcrann.

Gaeilge na Mumhan

Tá dath buí tagtha ar dhuilleoga na gcrann.

English

The leaves have turned reddish brown.

Gaeilge Chonnacht

Tá dath donnrua tagtha ar na duilleoga.

Gaeilge Uladh

Tá dath donnrua i ndiaidh a theacht ar na duilleoga.

Gaeilge na Mumhan

Tá dath donnrua tagtha ar dhuilleoga na gcrann.

English

Soon they will fall from the (deciduous) trees.
We will rake them up.

Gaeilge Chonnacht

Is gearr go dtitfidh siad de na crainnte.
Cruinneoidh muid leis an racán iad.

Gaeilge Uladh

Ní bheidh sé i bhfad go dtitfidh siad de na crainn.
Cruinneoidh muid leis an ráca iad.

Gaeilge na Mumhan

Is gearr go dtitfidh siad dosna crainn [(duillsilteacha).]
Baileoimid leis an ráca iad.

English

The ferns and heather are turning red.

Gaeilge Chonnacht

Tá dath rua ag tíocht ar an raithneach agus ar an bhfraoch.

Gaeilge Uladh

Tá dath rua ag teacht ar an raithneach agus ar an fhraoch.

Gaeilge na Mumhan

Tá dath rua ag teacht ar an raithneach agus ar an bhfraoch.

English

The berries, fruit, plums and pears are ripe.

Gaeilge Chonnacht

Tá na caora, na torthaí, na plumaí agus na piorraí aibí.

Gaeilge Uladh

Tá na caora, na torthaí, na plumaí agus na piorraí aibí.

Gaeilge na Mumhan

Tá na caora, na torthaí, na plumaí agus na piorraí aibidh.

English

The apples on the apple tree in the garden are ripe.

Gaeilge Chonnacht

Tá na húlla ar an gcrann úll sa ngarraí aibí.

Gaeilge Uladh

Tá na húlla ar an gcrann úll sa gharrdha aibí.

Gaeilge na Mumhan

Tá na húlla ar an gcrann úll sa gháirdín aibidh.

English

There are lots of apples in the shops. There are plenty of fruits and nuts in the shops.

Gaeilge Chonnacht

Tá go leor úlla sna siopaí. Tá neart torthaí agus cnónna sna siopaí.

Gaeilge Uladh

Tá léar mór úll sna siopaí. Tá neart torthaí agus cnónna sna siopaí.

Gaeilge na Mumhan

Tá ana-chuid úll sna siopaí. Tá go leor torthaí agus cnónna sna siopaí. / Tá ana-chuid torthaí agus cnónna sna siopaí.

English

There was a gale blowing last night and a lot of leaves were blown from the trees.

Gaeilge Chonnacht

Bhí gála ann aréir agus séideadh go leor duilleog de na crainnte.

Gaeilge Uladh

Bhí gaoth mhór ann aréir agus séideadh go leor duilleog de na crainn.

Gaeilge na Mumhan

Bhí gála ann aréir agus séideadh go leor duilleoga dosna crainn.

English

I walked through a big heap of withered leaves on my way to school.

Gaeilge Chonnacht

Shiúil mise trí charnán mór duilleog feoite ar an mbealach chun na scoile.

Gaeilge Uladh

Shiúil mé fríd charn mór duilleog feoite ar mo bhealach chun na scoile.

Gaeilge na Mumhan

Shiúlaíos trí charnán mór duilleog feoite ar an tslí chun na scoile.

English

I like the rustling they make.

Gaeilge Chonnacht

Is maith liom sioscadh na nduilleog.

Gaeilge Uladh

Is maith liom siosarnach na nduilleog.

Gaeilge na Mumhan

Is maith liom sioscadh na nduilleog.

English

We collected conkers, helicopters, beech nuts, and acorns yesterday.

Gaeilge Chonnacht

Bhailigh muid cnónna capaill, síolta seiceamair, síolta feá agus dearcáin inné.

Gaeilge Uladh

Chruinnigh muid cnónna capaill, síolta seiceamair, síolta feá agus dearcáin inné.

Gaeilge na Mumhan

Bhailíomair cnónna capaill, síolta seiceamair, síolta feá agus dearcáin inné.

English

Soon the snails, hedgehogs, field mice, frogs, red squirrels and grey squirrels will hibernate.

Gaeilge Chonnacht

Is gearr go mbeidh na seilmidí, na gráinneoga, na luchain féir, na froganna, na hioraí rua agus na hioraí glasa ag gabháil a chodladh don gheimhreadh.

Gaeilge Uladh

Ní bheidh sé i bhfad go mbeidh na seilidí, na gráinneoga / na luchóga féir, na froganna / na loscainn, na hioraí rua agus na hioraí glasa ag gabháil a chodladh don Gheimhreadh.

Gaeilge na Mumhan

Is gearr go mbeidh na slimidí, na gráinneoga, na lucha féir, na froganna / na loscainn, na hioraí rua agus na hioraí glasa ag dul a chodladh i gcomhair an Gheimhridh.

English

The badger hibernates too.

Gaeilge Chonnacht

Geimhríonn an broc freisin.

Gaeilge Uladh

Téann an broc ar geimhreachas fosta.

Gaeilge na Mumhan

Téann an broc a chodladh don gheimhreadh chomh maith.

An Geimhreadh

An Geimhreadh

An Geimhreadh

Winter

An Geimhreadh

English

It is Winter. Winter is here.

Gaeilge Chonnacht

An geimhreadh atá ann. Tá an geimhreadh tagtha.

Gaeilge Uladh

An geimhreadh atá ann. Tá an geimhreadh anseo.

Gaeilge na Mumhan

An geimhreadh atá ann.  Tá an geimhreadh tagtha.

[Tá an geimhreadh againn.]

English

November, December and January are the winter months.

Gaeilge Chonnacht

Samhain, Mí na Nollag agus Eanáir míonna an gheimhridh.

Gaeilge Uladh

Samhain, Mí na Nollag agus Eanáir míonna an gheimhridh.

Gaeilge na Mumhan

Samhain, Mí na Nollag agus Eanáir míonna an gheimhridh.

English

It gets dark very early now. The days are getting shorter and shorter.

Gaeilge Chonnacht

Éiríonn sé dorcha an-luath anois. Tá na laethanta ag éirí níos giorra.

Gaeilge Uladh

Éiríonn sé dorcha iontach luath anois. Tá na laetha ag éirí níos giorra.

Gaeilge na Mumhan

Faigheann sé dorcha ana-luath anois. Tá na laethanta ag éirí níos giorra.

English

The weather is cold. Isn’t it cold/bitter! Nothing is growing.
It’s too cold.

Gaeilge Chonnacht

Tá an aimsir fuar. Nach é atá fuar! Níl tada ag fás.
Tá sé rófhuar.

Gaeilge Uladh

Tá an aimsir fuar. Nach é atá fuar! Níl a dhath ag fás.
Tá sé rófhuar.

Gaeilge na Mumhan

Tá an aimsir fuar. Nach fuar atá sé! Níl aon fhás ann.
Tá sé rófhuar.

English

All the plants have gone for their winter sleep.
Even the grass has stopped growing.

Gaeilge Chonnacht

Tá na plandaí ar fad gaibhte a chodladh dhon gheimhreadh.
Níl an féar féin ag fás.

Gaeilge Uladh

Tá na plandaí uilig ina gcodladh don gheimhreadh.
Níl an féar féin ag fás.

Gaeilge na Mumhan

Tá na plandaí ar fad imithe a chodladh don gheimhreadh.
Níl an féar féin ag fás.

English

The animals will be put in for the winter.

Gaeilge Chonnacht

Cuirfear na hainmhithe isteach dhon gheimhreadh.

Gaeilge Uladh

Cuirfear na hainmhithe isteach don gheimhreadh.

Gaeilge na Mumhan

Cuirfear na hainmhithe isteach don gheimhreadh.

English

We have to give (fodder,) hay or silage to the cattle or they’ll die of hunger.

Gaeilge Chonnacht

Caithfear féar tirim nó sadhlas a thabhairt dho na beithígh nó caillfear leis an ocras iad.

Gaeilge Uladh

Caithfear fodar, féar tirim nó sadhlas a thabhairt don eallach nó gheobhaidh siad bás den ocras.

Gaeilge na Mumhan

Caithfear féar tirim nó sadhlas a thabhairt do na beithígh nó caillfear leis an ocras iad.

English

The trees are bare. They have gone asleep for the winter.

Gaeilge Chonnacht

Tá na crainnte lom. Tá siad gaibhte a chodladh dhon gheimhreadh.

Gaeilge Uladh

Tá na crainn lom. Tá siad ina gcodladh don gheimhreadh.

Gaeilge na Mumhan

Tá na crainn lom. Tá siad imithe a chodladh don gheimhreadh.

English

We had black frost and ice last night There was black frost and ice last night.

Gaeilge Chonnacht

Tháinig sioc dubh agus leac oighir aréir. / Bhí sioc dubh ann aréir.

Gaeilge Uladh

Bhí siocán dubh agus oighear ann aréir.

Gaeilge na Mumhan

Bhí sioc dubh agus leac oighear ann aréir.

English

We had hoar frost last night.

Gaeilge Chonnacht

Bhí sioc liath ann aréir.

Gaeilge Uladh

Bhí siocán bán ann aréir.

Gaeilge na Mumhan

Dhein sé sioc liath aréir.

English

It’s very frosty.

Gaeilge Chonnacht

Tá sé ag cur seaca go láidir. / Tá sé ag cur seaca go crua.

Gaeilge Uladh

Tá sé ag sioc go trom.

Gaeilge na Mumhan

Tá sé ag cur seaca go cruaidh.

English

There was frost on the windows of the car this morning.

Gaeilge Chonnacht

Bhí sioc ar fhuinneoga an chairr ar maidin.

Gaeilge Uladh

Bhí siocán ar fhuinneoga an chairr ar maidin.

Gaeilge na Mumhan

Bhí sioc ar fhuinneoga na cairte ar maidin.

English

The path is slippery.

Gaeilge Chonnacht

Tá an cosán sleamhain.

Gaeilge Uladh

Tá an cosán sleamhain.

Gaeilge na Mumhan

Tá an cosán sleamhain.

English

We can make a slide!

Gaeilge Chonnacht

Is féidir linn sleamhnán a dhéanamh!

Gaeilge Uladh

Thig linn sleamhnán a dhéanamh!

Gaeilge na Mumhan

Is féidir linn sleamhnán a dhéanamh!

English

The water in the puddles froze.

Gaeilge Chonnacht

Reoigh an t-uisce sna locháin aréir.

Gaeilge Uladh

Shioc an t-uisce sna locháin aréir.

Gaeilge na Mumhan

Reoigh an t-uisce sna locháin aréir.

English

Be careful in case you slip.

Gaeilge Chonnacht

Fainic an sleamhnófá.

Gaeilge Uladh

Coimhéad agus ná sleamhnaigh.

Gaeilge na Mumhan

Seachain nó sleamhnóir!

English

I hope it snows.

Gaeilge Chonnacht

Tá súil agam go gcuirfidh sé sneachta.

Gaeilge Uladh

Tá súil agam go gcuirfidh sé sneachta.

Gaeilge na Mumhan

Tá súil agam go gcuirfidh sé sneachta.

English

It’s snowing!

Gaeilge Chonnacht

Tá sé ag cur sneachta!

Gaeilge Uladh

Tá sé ag cur sneachta!

Gaeilge na Mumhan

Tá sé ag cur sneachta!

English

The air is full of snowflakes.

Gaeilge Chonnacht

Tá an t-aer lán le calóga sneachta.

Gaeilge Uladh

Tá an t-aer lán calóga sneachta.

Gaeilge na Mumhan

Tá an t-aer lán le calóga sneachta.

English

We can make a toboggan/a sleigh from a tray!

Gaeilge Chonnacht

Is féidir linn cairrín sleamhnáin a dhéanamh as tráidire.

Gaeilge Uladh

Thig linn cairrín sleamhnáin a dhéanamh as trae.

Gaeilge na Mumhan

Is féidir linn cairrín sleamhnáin a dhéanamh as tráidire

English

I wish I could catch a snowflake before it melts!

Gaeilge Chonnacht

Ba bhreá liom breith ar chalóg sneachta sula leáfadh sí!

Gaeilge Uladh

Ba mhaith liom greim a fháil ar chalóg sneachta sula leáfaidh sí!

Gaeilge na Mumhan

Ba bhreá liom breith ar chalóg shneachta sula leáfaidh sí!

English

It’s not snow – it’s only sleet.

Gaeilge Chonnacht

Ní shin sneachta – níl ann ach flichshneachta.

Gaeilge Uladh

Chan sin sneachta – níl ann ach flichshneachta.

Gaeilge na Mumhan

Ní shin sneachta – níl ann ach flichshneachta.

English

That’s not rain, that’s hail(stones)!

Gaeilge Chonnacht

Ní shin báisteach, sin clocha sneachta.

Gaeilge Uladh

Chan sin báisteach, sin clocha sneachta.

Gaeilge na Mumhan

Ní shin báisteach, sin clocha sneachta.

English

I broke the ice in the puddle this morning.

Gaeilge Chonnacht

Bhris mé leac oighir an locháin ar maidin.

Gaeilge Uladh

Bhris mé siocán sa lochán ar maidin.

Gaeilge na Mumhan

Bhriseas leac oighir an locháin ar maidin.

English

I broke the ice in the dish, basin, bucket.

Gaeilge Chonnacht

Bhris mé an leac oighir a bhí sa mias.
Bhris mé an leac oighir a bhí sa mbáisín.
Bhris mé an leac oighir a bhí sa mbuicéad.

Gaeilge Uladh

Bhris mé an siocán a bhí sa bhuicéad.

[Bhris mé an siocán a bhí sa mhias.]

Gaeilge na Mumhan

Bhriseas an leac oighir a bhí sa bháisín.

[Bhriseas an leac oighir a bhí sa mhias.
Bhriseas an leac oighir a bhí sa bhuicéad.]

English

The puddles are frozen.

Gaeilge Chonnacht

Tá na locháin reoite.

Gaeilge Uladh

Tá na locháin siocaithe.

Gaeilge na Mumhan

Tá na locháin reoite.

English

I’m freezing!

Gaeilge Chonnacht

Tá mé préachta leis an bhfuacht.

Gaeilge Uladh

Tá mé siocaithe leis an fhuacht.

Gaeilge na Mumhan

Táim caillte leis an bhfuacht.

English

I’m shaking/shivering with the cold!

Gaeilge Chonnacht

Tá mé ag creathadh leis an bhfuacht!

Gaeilge Uladh

Tá mé ar crith leis an fhuacht!

Gaeilge na Mumhan

Tá mé ag creathadh leis an bhfuacht!

English

The currachs have been brought into the shelter.

Gaeilge Chonnacht

Tá na curacha tugtha isteach ar an bhfascadh.
/ Tá na curacha tugtha isteach ar an talamh.
/ Tá na curacha tugtha isteach sa gcrompán.

Gaeilge Uladh

Tá na curacha tugtha isteach ar foscadh.

Gaeilge na Mumhan

Tá na naomhóga curtha i bhfothain ar na stáitsí.

English

The currachs have been brought into the quay.

Gaeilge Chonnacht

Tá na curacha tugtha isteach ar an gcéibh.

Gaeilge Uladh

Tá na curacha tugtha isteach ar an ché.

Gaeilge na Mumhan

Tá na naomhóga curtha i bhfothain ar an gcé.

English

The fishermen won’t go out / put out in this weather.

Gaeilge Chonnacht

Ní ghabhfaidh na hiascairí amach ar an aimsir seo.

Gaeilge Uladh

Ní rachaidh na hiascairí amach san aimsir seo.

Gaeilge na Mumhan

Ní raghaidh na hiascairí amach san aimsir seo.

English

The weather is too bad, too rough.

Gaeilge Chonnacht

Tá an aimsir ródhona. Tá an aimsir rógharbh.

Gaeilge Uladh

Tá an aimsir rógharbh.

Gaeilge na Mumhan

Tá an aimsir ró-olc. Tá an aimsir rógharbh.

English

The waves are too high and it’s too windy and stormy.

Gaeilge Chonnacht

Tá na maidhmeanna ró-ard agus tá an iomarca gála agus stoirme ann.

Gaeilge Uladh

Tá an fharraige casta, tá farraige mhór ann.

Gaeilge na Mumhan

Tá na tonnta ró-ard agus tá sé ina ghála agus ina stoirm.

English

The farmers have to feed the sheep.

Gaeilge Chonnacht

Caithfidh na feirmeoirí beatha a thabhairt dho na caoirigh.

Gaeilge Uladh

Caithfidh na feirmeoirí a gcuid a thabhairt do na caoirigh.

Gaeilge na Mumhan

Caithfidh na feirmeoirí bia a thabhairt do na caoirigh.

English

After Christmas the first lambs will be born.
They are born before Christmas now (so city folk can have lamb for Christmas.)

Gaeilge Chonnacht

Beirtear na chéad uain tar éis na Nollag.

Gaeilge Uladh

Rugfar na chéad uain i ndiaidh na Nollag.

Gaeilge na Mumhan

Saolaítear na chéad uain san Earrach.
Saolaítear roimh Nollaig anois iad ionas go mbeidh uaineoil ag lucht na cathrach don Nollaig!

English

The ewe had twins.

Gaeilge Chonnacht

Bhí cúpla ag an gcaora.

Gaeilge Uladh

Bhí cúpla ag an chaora.

Gaeilge na Mumhan

Bhí cúpla ag an gcaora.

English

They will be let out in a day or two when the weather improves.

Gaeilge Chonnacht

Ligfear amach iad faoi cheann lá nó dhó nuair a fheabhsós an aimsir.

Gaeilge Uladh

Ligfear amach iad i gceann lá nó dhó nuair a bhiseos an aimsir.

Gaeilge na Mumhan

Ligfear amach iad faoi cheann lá nó dhó nuair a fheabhsóidh an aimsir.